Przy ul. Bolesława Chrobrego 21 w Stargardzie stoi wyjątkowy budynek. Jego początki sięgają XIV wieku. Dodatkowo dzięki badaniom archeologów wiemy nawet, co było tam prawie 1000 temu. Jakie tajemnice kryje w sobie obecna siedziba Stargardzkiego Centrum Nauki FILARY? W niezwykłą podróż po wiekach zabrała nas Joanna Jonko, która zgłębiła historię tej kamienicy.

Najpierw cofnijmy się jednak do niedalekiej przeszłości. W 2021 roku przy ul. Bolesława Chrobrego 21 zakończyła się duża inwestycja. Kamienica została całkowicie odtworzona z dbałością o najmniejsze szczegóły. Udało się również zachować część oryginalnej sztukaterii. W budynku swoją działalność rozpoczęło SCN FILARY. Zanim doszło do kompleksowej rekonstrukcji – jak zawsze przy tego typu pracach na Starym Mieście – do akcji wkroczyli archeolodzy. To właśnie oni odkryli pod kamienicą pozostałości wału drewnianego datowanego na lata 1053-1058.

Kolejne informacje przyniosły badania fundamentów budynku. Ustalono, że pochodzi z początków XIV wieku. Wiemy również, że po pożarze Stargardu w 1635 roku odbudowana kamienica została dostosowana do potrzeb browarników. W 1835 roku produkcję swoich likierów rozpoczął w niej Ferdinand Johann Mampe. Marka Mampe Spirituosen powstała 4 lata wcześniej. Firma istnieje do dzisiaj w Berlinie. Jej przedstawiciele niedawno odwiedzili Stargard. Relację z wizyty można zobaczyć tutaj.

W 1963 roku zespół budynków po fabryce Mampego, przekazano Spółdzielni Mleczarskiej. Adaptacja i wyposażanie trwały 3 lata. Z Danii sprowadzono linię produkcyjną „Grama”. W sierpniu 1966 roku ruszyła produkcja lodów Bambino. Początkowo firma zatrudniała 30 osób, które pracowały na dwie zmiany. Każda z nich była w stanie wyprodukować aż 4 tony lodów w kilku smakach: śmietankowym, śmietankowo-waniliowym, kawowym, kakaowym, owocowym, śmietankowym w czekoladzie. Bambino ze Stargardu sprzedawane były w województwach: szczecińskim, koszalińskim i zielonogórskim, a od roku 1969 również w bydgoskim i katowickim.

Od 1969 roku w odnowionej kamienicy swoje siedziby miały różne stargardzkie firmy i organizacje. Z biegiem czasu budynek niestety coraz bardziej niszczał. Nie chcąc stracić tego miejsca, podjęto decyzję o odtworzeniu kamienicy z zachowaniem historycznego kształtu. Inwestycję zrealizowało Stargardzkie Towarzystwo Budownictwa Społecznego. Dziś FILARY zachwycają odwiedzających wnętrza, jak i podziwiających budynek z zewnątrz. Kamienicę docenili również eksperci – w 2022 roku otrzymała nagrodę III stopnia w konkursie „Budowa Roku 2021” organizowanym przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa oraz wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Modernizacja Roku & Budowa XXI wieku” organizowanym przez Stowarzyszenie Ochrony Narodowego Dziedzictwa Materialnego.

Wiele historycznych – i nie tylko – ciekawostek można znaleźć na facebookowej grupie HISTORIA, NAUKA, INNOWACJE. Prowadzi ją zespół SCN. Każdy może dołączyć, poczytać, pooglądać i wziąć udział w dyskusji.

Tekst: Joanna Jonko/UM w Stargardzie

Zdjęcia: Narodowe Archiwum Cyfrowe/Głos Szczeciński/Sławek/stargard.naszemiasto.pl/Stargardzkie TBS